Γράφει ο Νικόλαος Τσιαμούρας
Είναι το νοτιότερο βουνό σε μια οροσειρά που περιλαμβάνει τα όρη, Περιστέρι, Βαρνούντας, Βίτσι, Σινιάτσικο και Βέλλια. Η βόρεια και ανατολική πλευρά του ανήκει στο νομό Κοζάνης , ενώ η νοτιοδυτική στο νομό Γρεβενών.
Παρέμεινε πολλά χρόνια άγνωστο στο ευρύ κοινό, φυσιολάτρες και λίγοι ντόπιοι γνώριζαν το βουνό και το επισκεπτόταν τακτικά, ενώ οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής το επισκέπτονται μια φορά το χρόνο στις 26 και 27 Ιουλίου, στο πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα που γιορτάζει το ομώνυμο εκκλησάκι δίπλα στο ορειβατικό καταφύγιο. Πήραμε το μονοπάτι, χρώματα παντού του Φθινοπώρου…!
‘Εφυγαν στις 7+30 η ώρα 10 φίλοι ορειβάτες από την Βέροια με κατεύθυνση Σιάτιστα , μετά από διαδρομή μιας ώρας και κάτι με το αυτοκίνητο πλησιάζουμε στο ορειβατικό καταφύγιο της Σιάτιστας. Για να φθάσουμε εδώ στρίψαμε αριστερά από την εθνική οδό προς το χωριό Παλιόκαστρο και αμέσως μετά πάλι αριστερά πήραμε το δασικό χωματόδρομο που σε 12χλμ.σε οδηγεί στο καταφύγιο.
Είναι ένα πολύ όμορφο καταφύγιο ανακαινισμένο , στη θέση «Τσάμια» (πεύκα) σε υψόμετρο 1.400 μ., βόρεια της κοιλάδας του Μεσιανού νερού. Κτισμένο στο φρύδι ενός γκρεμού και σε περιοχή κατάφυτη με δάση από έλατα και πεύκα και καταπληκτική θέα προς την κοιλάδα του Μεσιανού νερού.
Ένας παράδεισος από βότανα τους περιμένει ,αγαπημένος τόπος εξερεύνησης για τους βοτανολόγους και ορειβασίας για μας τους ορειβάτες. Με το σάκο στον ώμο η πορεία αρχίζει.
Πήραν τον δασικό χωματόδρομο οδοιπορούν κάτω από ένα φθινοπωρινό ήλιο. Χρώματα παντού από κυκλάμινα μας σαγηνεύουν με το μεθυστικό τους άρωμα, μας ταξιδεύουν. Η καλύτερη εποχή για να θαυμάσουμε την ομορφιά των λουλουδιασμένων πλαγιών είναι τον Μάιο και οι αρχές Ιουνίου.
Το μεγαλύτερο μέρος του βουνού καλύπτεται από θαμνώδεις εκτάσεις , πραγματικό καταφύγιο για την άγρια πανίδα. Ο Γάλλος περιηγητής των αρχών του 19ου αιώνα Φρ. Πουκεβίλ στο βιβλίο του «ταξίδι στην δυτική Μακεδονία» έγραφε. Οι κοιλάδες του είναι όλο λιβάδια, είναι γεμάτες ελάφια και ζαρκάδια από κυνήγι για πολλά είδη και κόκκινες βουνίσιες πέρδικες (πετροπέρδικες) με ξεχωριστή νοστιμιά. Ελάφια και ζαρκάδια σήμερα δεν υπάρχουν, ούτε αγριογούρουνα και αρκούδες.
Μόνον λύκοι, αλεπούδες, λαγοί και αυτοί σπανίζουν τα τελευταία χρόνια . Ακούσανε και είδανε αρκετά πουλιά . Εκείνο το οποίο χαρακτηρίζει τον Μπούρινο και τον έχει κάνει γνωστό στους βοτανολόγους της Ευρώπης, είναι η ποώδης βλάστηση του και ειδικά τα αγριολούλουδα, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και μοναδικά στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Δυο-τρία είδη αγριολούλουδων του Μπούρινου είναι μοναδικά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Έχουν καταγραφεί περισσότερα από 550 είδη ποωδών στις πλαγιές του από τα πιο αξιόλογα είναι το άλυσσο του Χέλδραϊχ, η εσπερίδα του Ρέχιγκερ, το όνοσμο το κομψότατο, η βιόλα του Μπούρινου και η ίριδα του Μπούρινου. Πολλά έχουν ονόματα των βοτανολόγων που τα διέκριναν πρώτοι ως ξεχωριστά είδη στις περιηγήσεις τους στον Μπούρινο.
Η μοναδικότητα αυτή και η σπανιότητα της χλωρίδας καθιστούν το βουνό αληθινό βοτανολογικό παράδεισο . Από τις εκτάσεις του όρους ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η κοιλάδα του Μεσιανού νερού που έχει ενταχθεί στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 έτσι ώστε να προστατεύεται από δραστηριότητες όπως το κυνήγι και η βόσκηση, που θα αλλοίωναν ίσως τον πλούτο της χλωρίδας της.
Στην ιστορία του βουνού και της περιοχής δυο σημεία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον : Τον 4ο αιώνα π.Χ. η αρχαία πόλη Αιανή ,από τις μεγαλύτερες πόλεις της Μακεδονικής επαρχίας Ελίμειας κτισμένη στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Μπούρινου και η εξέγερση του 1878.
Η Τουρκοκρατούμενη ακόμη Δυτική Μακεδονία εξεγέρθηκε διαμαρτυρόμενη κατά των Μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου παραχωρούσαν μεγάλο μέρος της Μακεδονίας στην Βουλγαρία. Στο Μπούρινο και μάλιστα στο ομώνυμο χωριό που υπήρχε τότε, βόρεια του χωριού Χρώμιο και νότια της κορυφής συγκεντρώθηκαν 500 επαναστάτες με αρχηγό τον Ιωσήφ Λιάτη και πρόεδρο της «προσωρινής κυβερνήσεως της επαρχίας Ελίμειας» τον Κοζανίτη Ιωάννη Γκοβεδάρο.
Το μονοπάτι ανηφορικό, δύσκολο, οι ανάσες βαριές . Βρίσκονται στην κορυφογραμμή, τοπίο γυμνό από δένδρα ,μόνο χλόη και αγριολούλουδα και το τραγούδι του κούκου να μτους ακολουθεί. Οδοιπορούν και συνεχίζουν προς την κορυφή, μια φυσική ομορφιά τους υποδέχεται με άγρια χαρακτηριστικά, χλόη με θάμνους και κοφτούς γκρίζους και απότομους βράχους.
Πολύχρωμες πεταλούδες τους ακολουθούν σε όλη την διάρκεια της πορείας. Ένα αεράκι δροσιστικό τους ξεκουράζει ευχάριστα από τη ζέστη της ημέρας. Οι στιγμές και ώρες περνούν, για μια άλλη φορά το βουνό κυρίαρχος αυτού του παιχνιδιού, σε προκαλεί να το ανέβεις όχι για να νοιώσεις ότι είσαι πιο δυνατός από αυτό αλλά να ταυτιστείς μαζί του.
Μετά από μια δύσκολη πορεία 2 ωρών με ένα συννεφιασμένο ήλιο να τους ακολουθεί φθάσανε στην κορυφή. Η θέα από εδώ είναι απεριόριστη. Βλέπεις όλο το νομό Γρεβενών και την ανατολική πλευρά της οροσειράς της Πίνδου, από τον Γράμμο τον Σμόλικα και την Βασιλίτσα. Μπροστά τουςη τεχνητή λίμνη του Πολύφυτου και πίσω της τα Πιέρια, ο Τίταρος και ο Όλυμπος να συμπληρώνουν το σκηνικό. Μένουν αρκετή ώρα και απολαμβάνουν την ομορφιά της φύσης γύρω τους.
H επιστροφή από την ίδια διαδρομή, τώρα μονοπάτι κατηφορικό. Σε όλη την διαδρομή της κατάβασης σύννεφα τους ακολουθούν και τους δροσίζουν ευχάριστα. Τώρα συνεχίζουν την κατάβαση, τώρα τοπίο γυμνό πέτρες και χλόη. Μια πανέμορφη σαύρα στα χρώματα του πράσινου τους κοιτά αγέρωχα και φεύγει ενοχλημένη από το δικό τους θόρυβο.
Μια παρά – δέκα δροσίζονται με τρεχούμενο παγωμένο νερό από μια παρακείμενη πηγή και παίρνουν δυνάμεις για την επιστροφή. Απομεσήμερο η πόλη της Βέροιας τους υποδέχεται με τις καφετέριες γεμάτες κόσμο.Αργά το απόγευμα μια γλυκιά κούραση διαπερνά όλο το κορμί, στο νου και στην καρδιά έμεινε η άγρια αλλόκοτη και μαγευτική ομορφιά του όρους Μπούρινου, αυτή η Ελλάδα που ανακαλύπτουμε με τρόπο τόσο λιτό και απόλυτο μας διασώζει από την καθημερινότητα της πόλης.
